Şems-i Leylân | İnceleme - Metin - Dizin – Tıpkıbasım

Şems-i Leylân, Kanûnî Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzâde Mustafa Amasya valisiyken onun çadır mehterleri teşkilatında görev alan Hacı Muhammed Ağa Bin Abdullâh El-Akpınârî’nin H. 953/M. 1546 yılında telif ederek Şehzâde Mustafa’ya takdim ettiği bir matematik-muhasebe kitabıdır. Bilim Tarihi, Dil, Matematik, İslam Tarihi, Muhasebe ve Finansman gibi pek çok bilim dalını yakından ilgilendiren söz konusu eser, bu çalışmada “İnceleme”, “Metin”, “Dizin” ve “Tıpkıbasım” olmak üzere dört ana kısım esas alınarak dil açısından incelenmiştir.

Çalışmanın “Giriş” bölümünde “Matematik-Muhasebe Konulu Yazma Eser Araştırmaları Üzerine” bilgi verilmiş, bu araştırmalar “Matematik-Muhasebe Konulu Yazma Eserler Hakkında Gerçekleştirilen Dil İncelemeleri” ve “Dil İncelemeleri Dışında Matematik-Muhasebe Konulu Türkçe Yazma Eserleri Konu Alan Bilimsel Araştırmalar” alt başlıkları dâhilinde ayrı ayrı ele alınmıştır. Daha sonra, üzerinde çalışılan eser hakkında bilgi aktarımına geçilmiştir. Bu kısımda, “Eserin Yazarı ve Yazılış Tarihi”, “Eserin Adı ve Yazılış Amacı”, “Eserin Nüshası”, “Eserin Konusu ve Bölümleri” ile “Eserin Dili ve Üslûbu” müstakil başlıklar altında işlenmiştir. 

İnceleme kısmında; “Yazım Özellikleri”, “Ses Bilgisi” ve “Biçim Bilgisi” olmak üzere üç temel başlık altında eserin yazım nitelikleri gösterilmiş, fonetik ve morfolojik değerlendirmeleri yapılmıştır. Bu değerlendirmeler, dönemle ilgili olarak alanda yapılan muhtelif makale, bildiri, tez ve dil bilgisi kitaplarının ışığında gerçekleştirilmiştir.

Metin bölümünde, çeviri yazı alfabelerinde kullanılan ve dil çalışmalarında genel olarak kabul gören çeviri yazı karakterlerinin kullanımı tercih edilmiştir. Bu tür çalışmalardaki klasik sayfa düzeni yöntemi izlenerek her sayfanın başına sayfa numaraları yazılmış ve her satır başında ise satır numaraları kendilerine yer bulmuştur. 

Dizin Bölümünde metin içerisinde yer alan sözcüklerin anlamları, köken bilgisi belirtilerek gösterilmiştir. Çalışmanın sonunda eserin tek nüshasının tıpkıbasımı da yer almaktadır