Eleştirel Yönetim Çalışmaları | İnsan, Örgüt ve Toplum Eleştirisi

Öznenin, “müesses nizam” ile kavgası insanlık tarihi kadar eskidir. Akla gelen ilk örneklerden birisi, Yunan mitolojisinde Prometheus’un Olimpos tanrılarının kurduğu düzene başkaldırarak ateşi çalması ve onu insanların hizmetine sunmasıdır. Prometheus, bu yaptığına karşılık Zeus tarafından ağır bir cezaya çarptırılır. Mitolojiden dine kayarak başka bir tarihi örnek vermek gerekirse: Hz. İbrahim, kendi babası da dâhil olmak üzere Nemrud’un koyduğu kanunlar ve kurduğu bir düzen içinde dünyaya gelir. O zamanda mutlu bir hayat sürmenin yolu Nemrud’a tabi ve tebaa olmaktan geçer. Ancak Nemrud’un hegemonik düzeni Hz. İbrahim’i rahatsız eder ve o, içinde bulunduğu düzenin sahte konforuna karşı savaş açar. Nemrud’a kulluğu reddeder, putları kırar ve insanları doğru yola çağırır. Putları kırdıktan sonra baltayı en büyük putun boynuna asar ve tepkilere karşı “Belki de o yapmıştır!” diyerek etrafındakilere ince bir mesaj verir. Böylelikle insanları düşünmeye davet eder ve insan zihninin özgürleşmesine çalışır. Tabii ki müesses nizama karşı çıkmak kolay değildir ve bunun bir bedeli vardır. Hz. İbrahim de hapsedilmiş, ateşlere atılmış ve sürülmüştür. Ancak, onun bu başkaldırısı, insanlığın sahte tanrılardan kurtulması adına bir dönüm noktasıdır.

Belki günümüzde Olimpos Dağı’nın tanrıları ya da Nemrud gibi kendini tanrılaştıran krallar yoktur; ancak onların yerini alan modern tanrılar ve hegemonik yapılar vardır. Bu yapılar politik, ekonomik, sosyal güç mekanizmaları ve tahakküm biçimleriyle insanları kullanışlı bir nesneye dönüştürmektedir. Sistemin dışına itilmiş, kişiler de diğerleri gibi olmak için değişerek/dönüşerek kendilerine gösterilen yoldan ilerleyebilmenin çaresini aramaktadırlar. Kurulu düzenin tebaası olmak ancak böylelikle mümkün olabilmektedir. Biz ne yapmalıyız bu tebaadan olmamak için? Bu noktada Eleştirel Yönetim Çalışmaları bizim için bir konfor bozma aracıdır. Herkesin kullanışlı olma ve kullanışlı olanı bulma peşine düştüğü günümüzde, birilerinin “müesses nizama muarız olma”, güç ve tahakküm ilişkilerine çomak sokma, hakikatin üzerindeki perdeleri kaldırma ve dolayısıyla insan olma sorumluluğunu yerine getirme mücadelesi vermesi lazım. Isparta Okulu kapsamında düzenlediğimiz YÖNEP Çalıştaylarıyla yapmak istediğimiz bu diyebiliriz. İşte elinizdeki bu kitabı ortaya çıkaran niyet bundan ibaret!