Osmanlı'da Miras ve Kadın (18. Yüzyıl Konya Şer‘iyye Sicilleri Bağlamında Osmanlı Kadınlarının Miras Hukuku Meseleleri 1750 – 1800)

Bu araştırma, Osmanlı yenileşme döneminde Konya'da yaşayan kadınların taraf olduğu miras davalarını incelemektedir. 1750-1800 yılları arasında dönemin mahkeme kayıtları olan şer'iyye sicillerine yansıyan bu miras davaları, kadınların miras hakları konusunda resmi kayıtlara dayalı verilerin değerlendirilmesine imkân sunmaktadır. Bu çalışma, lokal ölçekte o dönem Osmanlı kadınının sosyal statüsünün ve maddi haklarının aydınlatılmasına katkı sağlayacaktır. Şer'î hukuk ve örfi hukuk ile yönetilen Osmanlı Devleti'nde miras konusunda bu ikili hukuk sisteminin etkileri belgelerde görülebilmektedir. İlgili veriler kullanılarak kadınların miras haklarının durumu değerlendirilmiştir. Miras belgelerinde kadınların miras haklarını talep ettikleri konuların görülme sıklığına göre kategorik bir sıralama oluşturulmuştur. Bu kategorik sıralamada hibe, sulh-tehârüc, vasiyet, mehir talebi, muris muvazaası, ketm-ü ihfa, vasi tayini, vakıf ve örfi intikal başlıkları oluşmuş ve bu başlıklar altında miras davaları ele alınmıştır. Bu çerçevede Osmanlı hukukunun belli kurallarına rağmen uygulamada yaşanan sıkıntılar yalnız o döneme ait uygulama problemleri değildir. Günümüzde de miras davalarının tezahürleri değişmektedir. Bu sebeple araştırma günümüz kadınlarının miras hukukuyla ilgili yaşadıkları sorunlara da projeksiyon tutacaktır.